bauma 2019: de grote ‘alles wordt anders’-show

Caterpillar sprak dit voorjaar al over het ‘herschrijven van de spelregels op de bouwplaats’. Tijdens de begin april in München gehouden materieelvakbeurs bauma was dat heel vaak en op verschillende manieren het gespreksonderwerp. Zo ook tijdens de persbijeenkomsten van vooraanstaande merken. Natuurlijk waren er de nodige prototypes en uiteraard kregen we echt werkende elektrische machines te zien. En natuurlijk beginnen alle merken hun Stage V machines uit te leveren. Het milieu kan niet wachten. Maar dat was niet langer het echte nieuws. Connectiviteit ofwel het onderling communiceren stond deze editie centraal, evenals de autonomie van de machine van morgen.

Machines zijn niet langer eenvoudig werkende stand alone apparaten. Machinisten zijn niet langer enkel en alleen de baas over hun machine. Die tijd is binnen enkele jaren geheel voorbij, als we de voortekenen goed lezen. Autonomie ligt op de loer: machines gaan zichzelf steeds vaker aansturen en doen het werk dan sneller en vaak beter dan nu het geval is. Bediening op afstand voor het werken in lastige of zelfs gevaarlijke omstandigheden wordt standaard.

Bij Komatsu kreeg de wereldwijde vakpers een lieflijk filmpje te zien van een rustende machinist. Terwijl hij zijn ogen nog dicht had, ontwaakte op de bouwplaats zijn graafmachine. Exact op tijd en met een duidelijke opdracht. Aan de slag. Thuis kon de even later ook ontwaakte machinist op zijn mobieltje zien hoe ver het werk inmiddels was gevorderd. Vervolgens schonk hij zichzelf nog een kopje koffie in. Dat is, geachte lezer, hoe één van de grootste machineproductenten ter wereld, het Japanse Komatsu, de toekomst ziet van bouwmaterieel. Een regelrechte eyeopener.

Met het programma Smart Construction is Komatsu inmiddels al een stuk op weg om die toekomst te realiseren. Het programma omvat monitoring, de inzet van drones, tracking systems, data sharing, kunstmatige intelligentie en het al langer bekende Intelligent Machine Control (ICM) dat inmiddels al op sommige (graaf)machines wordt toegepast.

Smart Construction noemt Komatsu het steeds intelligenter (samen)werken van machines met andere machines en uiteraard ook nog met de mens.

Autonomie is het streven. Laat de machine het werk doen, aangestuurd vanaf kantoor of nog beter, via onze mobile phones. (Beeld: T. Bonvalot)

Op weg naar luilekkerland
Komatsu is al langer een voorloper. Het Japanse bedrijf was zo’n beetje de eerste ter wereld die een werkende hybride graafmachine bouwde. Van de inmiddels derde generatie draaien er wereldwijd vele duizenden op volle toeren. Daarom nemen we de voorspelling van
Komatsu maar best serieus. Met 5G voor mobiele netwerken in opkomst wordt communiceren kinderspel. Alles wordt straks met alles verbonden en gegevensuitwisseling gaat razendsnel. Alsof we van de wereldbol een immens (robot)hoofd maken, met het 5G-netwerk als neuraal brein.

De communicatie tussen machinist en machine, tussen machines onderling, maar ook tussen de machines en het kantoor, tekenkamer, onderhoudsdienst, dealer… Daar draait het uiteindelijk om. Wat er met de autonome auto gaat gebeuren, voltrekt zich nu al een beetje op de bouwplaats. De mens wordt toeschouwer in zijn zelfbedachte toneelstuk. We brengen onze wensen in via de computer (het mobieltje of de tablet) en de machines gaan voor ons aan de slag. Als dat werkelijkheid wordt, stevenen we letterlijk af op een luilekkerland.

De vakpers en ander genodigden zijn in grote getale aanwezig bij de onthulling van een tweetal elektrische Volvo-machines.

De eerste stappen zijn gezet
Zowel Kobelco als Doosan toonden op hun stand dat de eerste stappen al lang zijn gezet om de voorspelling van Komatsu te laten uitkomen. Het schattige beertje op de stoel van de machinist was een veeg teken. De graafmachine werd op afstand bestuurd via het zogenaamde K-Dive remote control systeem. In de tent naast de machine kon jong en oud in de machinistenstoel plaatsnemen. Met de rug naar de graafmachine toe en met zicht op een drietal monitoren. Dit keer niet voor een simulatie, zoals we die bijvoorbeeld zagen op de zolder van het Soma College in Harderwijk, maar om een echte machine aan te sturen en daarmee blokken te stapelen, en die vervolgens weer om te gooien natuurlijk. Want het moet wel leuk blijven. Kobelco is een partnerschap aangegaan met Leica en Engcon en maakte van bauma gebruik om ook de tiltrotator compatibele 3D-machinecontrol te demonsteren. Want de uitrustingsstukken moeten wel meegroeien in de aanloop naar autonoom werkende machines.      

Dozer 7XX van Liebherr is een conceptmachine ter demonstratie van INTUSI, de INTeractive User Interface.

Besturen op flinke afstand
Ook bij Doosan werd, via het TeleOperation-systeem, op afstand een machine bediend. Hier ging het echt om een flinke afstand, want de machine stond in Zuid Korea. De machine reageerde naar verwachting met een lichte vertraging, ondanks dat gebruik werd gemaakt van een moderne 5G-verbinding die tien keer sneller is dan het huidige 4G. Overigens was het enkele jaren geleden toch weer Caterpillar dat al een soortgelijke stunt uithaalde met een bulldozer. De machinist zat in Las Vegas op materieelvakbeurs Conexpo, terwijl de machine enkele duizenden kilometers verderop reed bij het toenmalige hoofdkwartier van Caterpillar in Peoria bij Chicago.

Bulldozer zonder cabine
Hij ziet er gekunsteld uit en dat is hij ook, want de dozer 7XX van Liebherr is nog een echte conceptmachine. Hij stond op de immense stand van Liebherr om INTUSI te showen, de INTeractive User Interface. Dit intuïtieve bedieningsconcept moet de communicatie tussen mens en machine en tussen machines onderling flink gaan veranderen. Daarmee zit Lieb­herr op hetzelfde spoor als Komatsu. Veilig autonoom werken komt zo steeds dichterbij.

Volvo CE ziet communicatie als een belangrijke leidraad voor toekomstig machinegebruik. Voorlopig belangrijkste doelen: veiligheid en minder downtime.

Machientjes kijken
Van de cabineloze bulldozer en de 1 tons elektrische minigraver E10e, Bobcat’s primeur, tot de bijna 260 ton wegende mijnbouwgraafmachine EX2600-7 van Hitachi, voor een ieder was er op het buitenterrein wel iets leuks te zien. Want we komen nog altijd graag machientjes kijken. En het moet gezegd: daar waren er heel veel van. Bauma 2019 was uitgebreider dan ooit tevoren. De ruim 3700 standhouders vertegenwoordigden meer dan zestig landen op het immense grondstuk van 614.000 m² van de Messe München. In zeven dagen tijd komen er zo’n 600.000 bezoekers af op al het moois.

Niet moeders mooiste, dit op biogas werkende prototype van een Case wiellader met toekomstperspectief.

Inzetten op elektrisch
Belangrijke trend van het afgelopen jaar is de voorzichtige overstap van dieselaandrijving naar een elektrische aandrijving. Bij de minigravers zijn er meerdere merken die een prototype of echt werkend model lieten zien op bauma. We noemen onder andere de Bobcat E10e, de Eurocomach 12X, Hitachi ZE19 en ZE85, Giant G2220E X-tra, Wacker Neuson EZ17e en EZ26e, Schäffer 24e, Kobelco 17SR Concept en Takeuchi TB220e. En dan zijn we er zeker nog een paar vergeten. Sommige merken wagen zelfs een poging in het zwaardere segment. We noemen de al eerder getoonde Mecalac e12 en de verrassing van bauma, de 7,7 ton wegende Hicon 7W van het Turkse Hidromek, bijgenaamd de Electric Urban Excavator. Want het mag duidelijk zijn: voor het werken in steden zal steeds vaker de ‘dieselban’ een rol spelen. Geheel elektrisch aangedreven bouwmaterieel – wat ook geldt voor vuilniswagens, bestelauto’s, bussen, truckmixers, mobiele kranen… – zal in de bebouwde omgeving eerder regel dan uitzondering worden. De Hicon 7W kan acht uur werken op zijn lithium-ion batterij van 71,4 kWh en is in iets meer dan 3 uur op te laden via een aansluiting van 380 volt of in 1,5 uur met een snellader. En verder is het een gewone graafmachine, met de voor zijn klasse gebruikelijke specificaties.

De tegen het publiek pratende 7,7 ton wegende Hicon 7W van het Turkse Hidromek, bijgenaamd de ‘Electric Urban Excavator’.

Autonoom én elektrisch
Volvo Construction Equipment is druk bezig met enerzijds de autonomie van bouwmaterieel en anderzijds de elektrische aandrijving. Tijdens bauma waren van beide richtingen voorbeelden te zien. Vanaf medio volgend jaar wil Volvo alleen nog elektrisch aangedreven compacte graafmachines (EC15 – EC27) en wielladers (L20 – L28) op de markt brengen. Onder de noemer van ‘Building tomorrow’ werden tijdens bauma alvast de ECR25 en L25 getoond. Ze zijn voorzien van de bekende lithium-ion accu’s en moeten zo’n acht uur actief kunnen zijn. Bij autonomie moeten we denken aan Volvo’s onderzoek naar de ‘emissievrije bouwplaats’, waar sterk werd ingezet op de autonome dumper HX02 en wiellader LX01, die beide als prototype te zien waren op bauma.

Ook op gas – zie de gasfles – werkt deze minigraver van Kubota.

Uiteraard zet ook Volvo CE sterk in op connectiviteit. ActiveCare wordt het genoemd en het doel is simpel: optimale uptime. ActiveCare werd op bauma officieel gelanceerd als intelligente telematics service, of om het in gewone woorden te zeggen: om de gebruikers en beheerders van machines de weg te wijzen in de overweldigende hoeveelheid machinedata die ze tegenwoordig langs zien komen. Dat gebeurt via weekrapporten en gezondheidsrapportages.

K-Dive noemt Kobelco het remote controle besturingssysteem waarbij de machinist heel ergens anders kan zitten, desnoods duizenden kilometers verderop.

Niet moeders mooiste
Hij is goed bedoeld, maar zeker niet de mooiste machine op bauma. Project Tetra behelst een futuristische wiellader, die door biogas wordt aangedreven. Biomethaan is een klimaatneutrale brandstof, die voornamelijk wordt gehaald uit afvalproducten (mest, GFT, rioolslib…). Case heeft dus met recht een primeur, want biogasaandrijvingen zien we tot nog toe alleen in bijvoorbeeld vuilniswagens. De van huis uit Noord-Amerikaanse machinebouwer claimt dat de door zusterbedrijf FPT aangepaste motor maximaal 170 kW (230 pk) kan leveren. Dat moet evenveel kracht zijn als van een vergelijkbare dieselmotor, zoals we die bijvoorbeeld vinden in de Case 821G wiellader. Het resultaat is overigens spectaculair: 90 % minder NOx-uitstoot, 99 % minder (roet)deeltjes, in totaal 80 % minder emissies en 50 % minder rijgeluid. Jammer dat de machine zelf er iets te gemaakt uitziet. Hij past wat dat betreft goed in een film van Superman.

Ook op gas rijdt het prototype van Kubota’s minigraver KX019-4LPG. Bijtanken aan de pomp hoeft niet, want er hoeft slechts een standaard gasfles te worden gewisseld, zoals we dat op de camping ook wel eens doen. Kubota toonde op de stand overigens ook een elektrisch aangedreven minidumper, de KC70H-4E. 

‘Connect met Hitachi’.

Waardevolle dingen moet je goed opbergen, zoals de nieuwe elektrische minigraver van Bobcat.